NOSEK - PAPIERNIA

Nosek kojarzy się przede wszystkim z młynem wodnym. Niektórzy pamiętają jeszcze, że na Nosku była cegielnia, gdzie przez kilka lat, w połowie XX wieku wypalano cegły z gliny. 

Ale mało kto wie, że na Nosku nad strugą Branica przez blisko sto lat działała papiernia. 
O młynie papierniczym (Papiermühle) na Nosku dowiedziałem się z bardzo dokładnej mapy topograficznej, opracowywanej w latach 1796 - 1802 (vide post: Mapa z XVIII w.). 
Postanowiłem o tym "młynie" dowiedzieć się czegoś więcej. Po jakimś czasie udało mi się znaleźć w Internecie skan książki wydanej w 1900 roku opisującej dzieje powiatu brodnickiego, wówczas wchodzącego w skład Prowincji Prusy Zachodnie. 
Oto co tam znalazłem na temat papierni na Nosku:

W roku 1788 licencjonowany mistrz papierniczy Gottftrid Stumm otrzymał pozwolenie na uruchomienie papierni w Nossku nad Branicą oraz na zbiórkę szmat potrzebnych do produkcji papieru. 

Zbiórkę pozwolono mu prowadzić w kraju i za granicą pod warunkiem załatwienia formalności paszportowych dla zbieraczy szmat. 

Hans Plehn - "Z Dziejów Powiatu Strasburg (Brodnica) w Prusach Zachodnich", Królewiec, 1900 r.

Stumm otrzymał także, na sześć lat, bezpłatną zgodę władzy w Lidzbarku, na domowy wyrób piwa i napojów spirytusowych na własny użytek i potrzeby „swoich ludzi”. 

W pozwoleniu na uruchomienie papierni stwierdzono, że drewno konieczne do budowy papierni ma pochodzić z lasów królewskich a jej właściciel powinien wypłacić dwóm rolnikom, uprzednio gospodarującym na tych gruntach, „odpowiednie” odszkodowanie. 
Papiernia istniała jeszcze w 1850 roku.