uzupełnienie do postu "Nazwa wsi"

U Wojciecha Kętrzyńskiego (" O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich" - Lwów, 1882 r.), znalazłem potwierdzenie, że nazwa Klonowo wywodzi się od nazwiska pierwszego lokatora wsi:

c.d. BrAnica

W uzupełnieniu poprzedniego posta (BrAnica nie BrYnica) dodatkowo zamieszczam fragment z dzieła Wojciecha Kętrzyńskiego "O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich", wydanego w 1882 roku we Lwowie. Załączony fragment pochodzi ze strony 20 i dotyczy przebiegu granic tzw. ziemi "saskiej" (sasińskiej).

BrAnica nie BrYnica !!

Jestem zirytowany zawsze wtedy kiedy słyszę, że naszą Strugę Branica, przezywają od jakiegoś czasu Brynicą. Ta fałszywa nazwa zakorzeniła się tak skutecznie, że weszła do języka folderów i wydawnictw publikowanych przez obydwa Parki Krajobrazowe: Welski i Górznieńsko-Lidzbarski. Zdaje się, że ten błąd popełnił jakiś urzędnik ówczesnego Województwa Ciechanowskiego, bo wtedy powstawały obydwa Parki.

Ciekawe, bo w oficjalnych dokumentach, na przykład w Zarządzeniach Ministra Leśnictwa z 21. kwietnia 1955 r. o powołaniu Rezerwatu "Jar Branicy" ( M.P. z 1955 r. Nr 40, poz. 396) i z 28. lipca 1962 r. Rezerwatu "Ostrowy nad Branicą" (M.P. z 1962 r. Nr 68, poz. 316), używana jest prawidłowa nazwa rzeczki "BRANICA". 

Na zamieszczonej poniżej pocztówce widać wyraźnie, że mająca swój rodowód w języku staropruskim nazwa "Branica" została także uszanowana przez język niemiecki. Napis w górnym rogu zdjęcia w tłumaczeniu na język polski brzmi: "Lidzbark, Prusy Zachodnie. Wejście do Doliny Branicy. (Młyn Nossek)".
Ale obawiam się, że moje protestowanie nic nie da. Będzie "wołaniem na puszczy". Branica zostanie Brynicą, niestety... :(

 

Zdjęcie z 1905 roku

W 1955 roku, równo pięćdziesiąt lat po zrobieniu tego zdjęcia przez lidzbarskiego fotografa A. Boeftel'a, przeprowadziliśmy się z wioski na tartak. Wówczas zapamiętany przeze mnie obraz stacji i tartaku był podobny. Może tylko klony przy drodze do stacji były większe... No i już wtedy stał piętrowy budynek z czerwonej cegły za torami. Najpierw zamieszkaliśmy w części domu przy tartaku (1.) a potem z powodu remontu mieszkaliśmy przez jakiś czas w budynku obok (2.). Po remoncie wróciliśmy do poprzedniego mieszkania skąd wyjechałem "w świat" w 1968 roku.

Objaśnienia:

1. budynek w którym mieszkałem

2. budynek mieszkalny

3. hala tartaczna

4. komin lokomobili napędzającej traki i generator prądu stałego

5. świetlica tartaczna

6. ustęp

7. budynek stacyjny

8. wóz na drewnianych kołach

9a. dziewczynka z pieskiem

9b. dwie dziewczynki

9c. dwaj chłopcy

10. klony przy drodze do stacji

11. latarnia oświetleniowa
12. piętrowy budynek na stacji

Powyższe zdjęcie można obejrzeć w powiększeniu w mojej galerii: "klonowo".

Po wyświetleniu tego zdjęcia w galerii Picasa można zdjęcie dodatkowo powiększyć klikając na ikonę lupki ze znaczkiem "+"

Zapiski ze średniowiecza cz. 2

W 1504 roku Kapituła Chełmińska 

przyznała Maciejowi Chmielowi cztery "wolne" łany i łąkę "nachem Dzielun"(?) na zasadach prawa chełmińskiego  oraz sprzedała mu barcie znajdujące się w Klonowie za dwadzieścia cztery grzywny (1. grzywna = ok. 180 gramów srebra; za 1. grzywnę można było kupić krowę). Ustalono też, że za każdą beczkę miodu, Maciej Chmiel ma otrzymywać dwie grzywny a za każdą nową barć dwa skojce (1. grzywna = 24 skojce).

Zapiski ze średniowiecza

W archiwach Diecezji Chełmińskiej znajdują się nieliczne zapiski dotyczące Klonowa.
Ostatnio wyszperałem informację o tym, że w wyniku wojny polsko-krzyżackiej w 1410 roku, Klonowo - wieś położona wówczas na obszarze Państwa Krzyżackiego, nad granicą z Polską - poniosła tak znaczące szkody wojenne, że "więcej niż w połowie opustoszała". 

fragment mapy Prus Hennenberga z 1595 r.

Sprawcami tych "szkód wojennych" były wojska Jagiełły, które w okolicach Lidzbarka przebywały od 9. lipca w drodze na pola grunwaldzkie, gdzie 15. lipca 1410 roku w sławnej bitwie rozgromiono wojska krzyżackie.  

NOSEK - PAPIERNIA

Nosek kojarzy się przede wszystkim z młynem wodnym. Niektórzy pamiętają jeszcze, że na Nosku była cegielnia, gdzie przez kilka lat, w połowie XX wieku wypalano cegły z gliny. 

Ale mało kto wie, że na Nosku nad strugą Branica przez blisko sto lat działała papiernia. 
O młynie papierniczym (Papiermühle) na Nosku dowiedziałem się z bardzo dokładnej mapy topograficznej, opracowywanej w latach 1796 - 1802 (vide post: Mapa z XVIII w.). 
Postanowiłem o tym "młynie" dowiedzieć się czegoś więcej. Po jakimś czasie udało mi się znaleźć w Internecie skan książki wydanej w 1900 roku opisującej dzieje powiatu brodnickiego, wówczas wchodzącego w skład Prowincji Prusy Zachodnie. 
Oto co tam znalazłem na temat papierni na Nosku:

W roku 1788 licencjonowany mistrz papierniczy Gottftrid Stumm otrzymał pozwolenie na uruchomienie papierni w Nossku nad Branicą oraz na zbiórkę szmat potrzebnych do produkcji papieru. 

Zbiórkę pozwolono mu prowadzić w kraju i za granicą pod warunkiem załatwienia formalności paszportowych dla zbieraczy szmat. 

Hans Plehn - "Z Dziejów Powiatu Strasburg (Brodnica) w Prusach Zachodnich", Królewiec, 1900 r.

Stumm otrzymał także, na sześć lat, bezpłatną zgodę władzy w Lidzbarku, na domowy wyrób piwa i napojów spirytusowych na własny użytek i potrzeby „swoich ludzi”. 

W pozwoleniu na uruchomienie papierni stwierdzono, że drewno konieczne do budowy papierni ma pochodzić z lasów królewskich a jej właściciel powinien wypłacić dwóm rolnikom, uprzednio gospodarującym na tych gruntach, „odpowiednie” odszkodowanie. 
Papiernia istniała jeszcze w 1850 roku.

KOLEJ - ZAKOŃCZENIE BUDOWY

Dokładnie po 485 dniach, czyli po jednym roku i czterech miesiącach, budowa linii kolejowej Brodnica - Lidzbark, została zakończona. 

Uroczyste otwarcie nastąpiło 1. września 1887 roku w Brodnicy. Zatem pierwszy oficjalny pociąg nadjechał do Klonowa od strony Brodnicy i zakończył bieg w Lidzbarku na Głównym Dworcu. 

Działdowianie musieli jeszcze poczekać na pierwszych pasażerów z Klonowa do 1. października 1887 roku, bowiem odcinek Lidzbark - Działdowo został otwarty miesiąc później.

Działdowski korespondent "Gazety Leckiej", informował o tym w ten sposób: 

Działdowo, 17. sierp. Kolei żelazney z Brodnicy do miasta naszego nie zdążą do pierwszego września zakończyć i stanie się to aż 1 października. Ale w Brodnicy do Lidzbarka będzie koley 1. września otworzona z wielką uroczystością.

Gazeta Lecka nr 34, 26 sierpnia 1887 r.

rozkład jazdy (późniejszy): Bydgoszcz - Kowalewo Pomorskie - Brodnica - Działdowo

BUDOWANIE KOLEI c.d.

     Postęp prac  był naprawdę imponujący:

     W sierpniu 1886 roku, lidzbarski korespondent „Gazety Leckiej” donosił:

(Lautenburg 14. lipca 1886 r.) Już pracują robotniki przy budowie kolei żelazney. Między miastem a fabryką maszyn usypali wysoką groblę, która widokowi na południe przeszkadza.

      Natomiast po pięciu miesiącach zbudowano już budynki na dzisiejszym Głównym Dworcu. 

      Nasz znajomy lidzbarski korespondent pisał: 

(Lautenburg, 26. października 1886 r.) Pierwszy budynek na dworcu nowey kolei żelaznej już zbudowany. A i dom gościnny też już gotowy i poświęcony.

  obrazek z przebudowy mostu kolejowego w 1905 roku

KOLEJ cz. 3 - Gazeta Lecka

Marcin Przegietka - współpracownik redakcji internetowego portalu Kuriera Kolejowego - udostępnił mi przed laty materiały, które odnalazł w rocznikach „Gazety Leckiej” podczas zbierania materiałów do swojego doktoratu. 

egzemplarz Gazety z 1889 roku

Gazeta była wydawana w Lecku czyli dzisiejszym Giżycku, wychodziła w piątki w latach 1875 - 1892. Była redagowana po polsku ale drukowano ją czcionką gotycką (tzw. szwabachą). Zamieszczano tam informacje o naważniejszych wydarzeniach w regionie, między innymi, na temat budowy linii kolejowej Działdowo- Brodnica.

W numerze 22 z dnia 29. maja 1886 roku, krespondent z Lidzbarka donosił: 

„Lautenburg - tuż pod miastem naszem poczęto 14 maja kopać na zbudowanie kolei żelaznej z tego mieysca do Działdowa i Jabłonowa”.

Zatem w poniedziałek minie 126. lat kiedy to spod Lidzbarka (obecnie Główny Dworzec) ruszyły dwie ekipy budowniczych kolei. Jedna w kierunku na Borek - Cibórz a druga w kierunku na Klonowo.

Podaję tą informację z lekkim wyprzedzeniem aby dać czas na przygotowanie się do obchodów tej rocznicy.

W następnych postach zamieszczę dalsze informacje wyszperane w Gazecie przez pana Marcina, któremu w tym miejscu serdecznie dziękuję.

SZKOŁA

Niewiele informacji udało mi się zgromadzić o budynku klonowskiej szkoły. 

Na mapie topograficznej z 1909 roku zaznaczono budynki szkół we Wlewsku, w Jamielniku a nawet na Czarnym Bryńsku, ale nie zaznaczono szkoły w Klonowie... Zapewne została zbudowana później.

fragment mapy z 1909 roku

A może ktoś wie coś na ten temat? Jeśli tak to proszę o wiadomość na klonowo@gmail.com wówczas będę mógł uzupełnić informację - podając oczywiście źródło.

W kopii roboczej, niewydanej pracy działdowskiego historyka Zbigniewa Mogilnickiego - zmarłego w 2009 roku -  pod tytułem "Zarys Dziejów Powiatu Działdowskiego" -  znalazłem poniższe informacje:

• W 1928 roku we wsi była szkoła jednoklasowa, do której uczęszczało 43 uczniów. 
• W roku szkolnym 1933/34 we wsi działała Publiczna Szkoła Powszechna, jedno-oddziałowa, uczyło się w niej 43 dzieci. 
• W roku szkolnym 1938/39 kierownikiem szkoły był Jan Paradowski. 
• W czasie II wojny światowej w Klonowie była niemiecka szkoła Volksschule. 
• W 1988 roku  szkoła była filią szkoły w Lidzbarku. Pracował w niej jeden nauczyciel a uczyło się tam 14 uczniów. 
• W 1999 roku samorząd Lidzbarka Welskiego podjął decyzję o likwidacji  szkoły  filialnej Klonowie. 

Natomiast w latach 1955 - 1960, to znaczy wtedy, kiedy ja pobierałem tam nauki, kierowniczką szkoły była pani Julia Koenig, a szkoła była pięcioklasowa. Dalszą naukę na poziomie szkoły podstawowej, klonowiacy kontynuowali w Lidzbarku, dojeżdżając tam pociągiem.

KLONOWO DO XIX w.

Wieś założono w 1379 roku. Kapituła Chełmińska nadała w gminie „Klonowczyk” 40 łanów (jeden łan = ok. 16,8 ha) sołtysowi i wieśniakom. Z każdego łana płacono rocznie jedną markę pruską i dwa kurczaki. Przywilej odnowiono w 1504 roku sołtysowi nazwiskiem Tretwo. W końcu XVI wieku sołtysami byli: Walenty Jagiełka, po nim Jakub z Grodziczna, wreszcie Jakub Bronikowski. W 1647 roku Klonowo należało do katolickiej parafii we Wlewsku. Po zajęciu Prus Królewskich przez Prusy w wyniku pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku, nowe władze szybko rozpoczęły przygotowania do przeprowadzenia na wcielonych terytoriach katastru kontrybucyjnego. Z polecenia Fryderyka II akcją tą kierował tajny radca Rembert Roden. Oszacowanie dochodów ludności stanowić miało podstawę do wprowadzenia na tych terenach pruskiego systemu podatkowego. W latach 1772/1773 nad tym zadaniem pracowały trzy komisje, w skład których wchodziło około 60 urzędników i 40 mierniczych. Efektem działań komisji był m. in. spis ludności wymieniający jednak tylko głowy rodzin, a nie wszystkie osoby zamieszkujące daną miejscowość. Z zachowanych dokumentów z tego spisu wynika, że zamieszkiwali wówczas w Klonowie:

Czaplenski Thomas, 
Dadaiski Simon, 
Falkiewicz Lukas, 
Kilianowsky Andres, 
Kilianowsky Nicolai, 
Krukowsky Frantz, 
Logothnowicz Woycek, 
Tomaszewsky Woycek, 
Trzeciak Krist, 
Zbizensky Josef. 

W 1781 roku - obok katolików - mieszkali tam także wyznawcy wyznania ewangelickiego, ponieważ Klonowo wchodziło w skład gminy ewangelickiej w Lidzbarku. W 1789 roku w Klonowie odnotowano 13 rodzin, natomiast w 1820 roku, była wioską królewską składającą się z 11 rodzin z 74 mieszkańcami. W 1882 roku Klonowo zajmowało obszar 716 mórg, było tam 99 budynków, w tym 33 domy. We wsi zamieszkiwało 138 katolików i 9 ewangelików. 
W 1887 roku oddano do użytku linię kolejową Brodnica – Działdowo. 
Po tej dacie należy umiejscowić powstanie tartaku, zlokalizowanego w bezpośredniej bliskości stacji kolejowej. Prawdopodobnie tartak w Klonowie został uruchomiony przez właścicieli Bryńska Szlacheckiego posiadających tam wówczas tartak parowy. 
Początkowo, w 1889 roku, wybudowali z Bryńska Szlacheckiego do stacji w Klonowie "tramwaj" czyli linię wąskotorową kolejki końskiej, która jest widoczna do dzisiaj w postaci leśnego traktu zwanego „ferdebana”.

 

"ferdebana"

KOLEJ cz. 2

Rząd Pruski  realizując ustawę z 1880 r. w sprawie budowy „drugorzędnych połączeń tranzytowych” zdecydował o budowie kolei pomiędzy Działdowem a Brodnicą.  

W związku z tym 3. listopada 1883 roku zwołano w Dzałdowie naradę inwestycyjną z udziałem:

• Radcy Rejencyjnego z Królewca - Arnoldta,
• Starosty Nidzickiego,
• dwóch radnych powiatu nidzickiego (Działdowo należało wówczas do powiatu nidzickiego),
• Radcy Rejencyjnego z Kwidzyna - Finka,
• Starosty Brodnickiego
• i dwóch radnych powiatu brodnickiego.

Podjęto wówczas decyzję o rozpoczęciu prac zwiazanych z zaprojektowaniem trasy wraz z infrastrykturą, taką jak dworce, przystanki, wiadukty itp. 

Tak wyglądał działdowski ratusz gdzie prawdopodobnie odbywała się narada. (ze zb. F. Skibickiego)

Zdecydowano także, że koszty budowy poniesie rząd natomiast pieniądze na wykup terenów, szacowane na 200 tysięcy grzywien, zapewnią samorządy powiatów nidzickiego i brodnickiego.

KOLEJ cz.1

"Biały Most"

 Linia kolejowa Działdowo - Brodnica powstała na mocy ustawy pruskiego parlamentu z  9 III 1880 r. o budowie drugorzędnych połączeń tranzytowych. 

Jej umiejscowienie zostało w dużej mierze podyktowane znaczeniem strategicznym i militarnym. Praktycznie cała jej trasa przebiega równolegle do ówczesnej granicy pomiędzy Prusami i Rosją czyli wzdłuż granicy zaboru pruskiego i rosyjskiego. 
W momencie ewentualnego ataku mogła być nie tylko drogą szybkiego przerzutu wojsk wzdłuż granicy ale i skuteczną linią obrony. 
Celom wojskowym było podporządkowane rozmieszczenie dróg i przepraw przez torowisko, szczególnie na odcinku Klonowo - Gutowo na wysokości Sarniej Góry i Traczysk. Na tym krótkim odcinku zbudowano aż dwa wiadukty: "Czarny Most" i istniejący do dziś "Biały Most"  oraz po obu stronach toru, sieć solidnych dróg leśnych z mijankami . 

Przyczółek zburzonego przez Armię Radziecką "Czarnego Mostu"

Kolej wybudowana została przez Pruskie Koleje Państwowe (Preussische Staatsbahnen). Cała trasa od Działdowa do Brodnicy liczy 56 kilometrów.

  

ZABYTKÓW OPISANIE cz. 2

Brudnopisy z badań prowadzonych w 1976 r. na zlecenie Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Ciechanowie.

Zakwalifikowano wówczas jako obiekty zabytkowe dwa budynki: Klonowo nr 15, którego właścicielem był wówczas Alojzy Malinowski i nr 24, którego właścicielem był wtedy Jan Grajewski.

Dzisiaj o zagrodzie, którą Grajewscy kupili od Stanisławskich w 1912 roku.

ZABYTKÓW OPISANIE cz. 1

Brudnopisy z badań prowadzonych w 1976 r. na zlecenie Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Ciechanowie.

Zakwalifikowano wówczas jako obiekty zabytkowe dwa budynki: Klonowo nr 15, którego właścicielem był wówczas Alojzy Malinowski i nr 24, którego właścicielem był wtedy Jan Grajewski.

Dzisiaj o zagrodzie Alojzego Malinowskiego.

JEZIORA KLONOWSKIE

Na obszarze sołectwa Klonowo znajduje się osiem jezior. Są niewielkie i stanowią pozostałość po lodowcu, który wycofał się z tego terenu przed około piętnastoma tysiącami lat. Większość z nich jest stosunkowo płytka i zarasta trzcinami oraz inną roślinnością wodną. Jezioro Klonowskie obficie porasta tatarakiem i kłocią wiechowatą, dla której na pobliskim Jeziorze Czarny Bryńsk stworzono rezerwat przyrody, a której tam praktycznie nie ma.

Jeziora Piaseczenko, Zdręczno a przede wszystkim Moczadło - już są właściwie bagnami.

Jezioro Klonowskie położone jest na identycznej wysokości -133,4 metra nad poziomem morza co Jezioro Piaseczno i znajdujące się nieopodal Jezioro Piaseczenko i Jeziorko Zdręczno. Te cztery jeziora jednocześnie podlegają drastycznym zmianom poziomów wody. Cyklicznie co 40 - 50 lat występują gwałtowne przybory wody, które powodują zalewanie znacznych połaci lasów. Ostatni taki wylew odnotowano w końcu lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia.

Ciekawe, że pod Fijałkami również w tym samym czasie wylały maleńkie śródleśne bagienka, zalewając wiele hektarów lasu. Wylały tak obficie, że te sezonowe leśne "jeziorka" stały się na pewien czas łowiskami dla wędkarzy z okolic Fiałek, Rudy, Rudzisk i Zdrojka.

Obecnie wszystkie śródleśne wylewiska są już suche a poziom tych czterech jezior jest teraz drastycznie niski; na środku Jeziora Piaseczno, powstała nawet kamienista wysepka, którą upodobały sobie ptaki wodne, zwłaszcza kormorany. Czyżby miał nastąpić znowu kolejny wylew?

Pozostałe jeziora to: Moczadło - trudno dostępne, zarośnięte jeziorko w Borównie po prawej stronie szosy z Jamielnika do Bryńska, Jezioro Skomiały w Nadleśnictwie - połączone wąskim przesmykiem z Jeziorem Lidzbarskim; cypel rozdzielający te jeziora nazywa się "Kamszatka" i Jezioro Zwórzno położone pomiędzy Nadleśnictwem Lidzbark a Borównem. Natomiast w lesie na wysokości leśnictw Sarnia Góra i Dębowiec znajduje się najgłębsze (26 m) w tej okolicy Jezioro Wlecz.

Jeziora Zwórzno i Wlecz a także Piaseczno są bardzo cenionymi łowiskami dla wędkarzy.

SOŁECTWO KLONOWO

Film z wycieczki do Klonowa

W 1990 roku do wsi Klonowo włączono przysiółek Nosek (d. Nossek) i powołano Sołectwo Klonowo, które objęło Nadleśnictwo Lidzbark (d. O.F. Lautenburg) oraz  sąsiadujące leśniczówki i osady leśne: 

- Borówno (d. F. Kienheide)

- Dębowiec (d. F. Eichhorst)

- Piaseczno (d. Heidekrug, Borowa Karczma) 

- Sarnia Góra (d. F. Rehberg)

Sołectwo swoim zasięgiem obejmuje obszar ok. 50,5 kilometra kwadratowego a zamieszkuje tam - według stanu na koniec 2011 roku - 339 mieszkańców, z czego najwięcej, bo 305 w Klonowie wraz z Noskiem, na Piasecznie - 15, w Dębowcu - 6, w Borównie - 5 i po 4 mieszkańców w Nadleśnictwie i Sarniej Górze.

 

Funkcję sołtysa od 2010 roku pełni Pani Anna Szymańska - właścicielka sklepu w Klonowie. Od 2016 r. sołtysem jest Michał Leśniewski.

KLONOWSKIE FIRMY W 1929 r.

Książka adresowa Polski na rok 1929 zawiera informacje o Klonowie. Wynikało z nich, że wieś należała do powiatu brodnickiego, była w jurysdykcji sądów w Lidzbarku i Toruniu. Liczyła 169 mieszkańców. Tartak należał do Pomorskiej Centrali Drzewa, której właścicielami byli Różycki i Spółka.

Była też gospoda Jana Górneckiego.

Ciekawostką znalezioną w tej księdze może być fakt, że powiatowe wówczas Działdowo, liczyło tylko 3568 mieszkańców a należący do powiatu brodnickiego Lidzbark - 4004 mieszkańców...

MAPA Z XVIII w.

Zamieszczane na tym blogu informacje  znalazłem w różnych źródłach: w internecie, w rozmowach z mieszkańcami Klonowa i okolic a także w innych nagromadzonych  przez  lata materiałach, książkach, starych gazetach,  pocztówkach itp. Jednak znakomitą  część informacji wyczytałem ze starych map, które dostałem lub kupiłem. 

Świetne kopie oryginalnych starych map nabyłem z firmy TOPMAP. Między innymi Mapę Schröttera, której fragment znajdziecie u dołu tego tekstu.. 

Do nabytych map firma TOPMAP, "gratisowo" dołączała wiele cennych informacji o powstawaniu ówczesnych map. 

Pozwoliłem sobie zamieścić próbkę takich informacji, bo nie mogłem obecnie znaleźć w internecie ich strony.

Mapę Schröttera uważa się za najdokładniejszą mapę topograficzną Prus z przełomu XVIII/XIX w. Starsze mapy tego obszaru były przede wszystkim pracami osób prywatnych wspieranych i opłacanych przez urzędy. Już podczas rządów Wielkiego Księcia Elektora zorientowano się, że dotychczasowe mapy Prus nie były w stanie sprostać wymogom czasów; były one mniej lub bardziej udanymi przeróbkami wydrukowanych w roku 1576 tablic terenu Henneberga, których braków nie udało się zlikwidować także poprzez poszerzoną o Prusy Zachodnie mapę Hofmanna Regnum Brussiae. (...) Jako pracę poprzedzającą mapę Schröttera można uznać wykonaną w latach 1726-30 przez inżyniera kapitana Simona Generalną Mapę Królestwa Prus, która do końca XVIII-go wieku miała tworzyć pierwowzór dla wszystkich następnych map Starych Prus. Zarówno jednak ją jak i wcześniejsze mapy Prus można potraktować jak świstek papieru bez najmniejszej prawidłowości, ponieważ sporządzano je bez gruntownych pomiarów i obserwacji (...)

Na tym fragmencie mapy Schröttera   zaznaczono miejsce lokalizacji klonowskiej leśniczówki (U.F.)  
a w pobliskim Nosku papierni (P.M.) na strudze Branica.

NAZWA WSI

Nazwa naszej wioski od początku była w jakiś sposób związana z klonem.

W momencie założenia, w akcie nadania z 1379 roku, nazwa Klonowczyk jest zapisana według ówczesnej transliteracji jako „Clonofczyk”. Potem w zapiskach z 1414 roku figuruje jako Clonaw albo Klonaw.

Ten kamień był tutaj jeszcze przed założeniem Klonowa;
został przywleczony przez lodowiec ze Skandynawii,
dlatego jego północna strona jest pokryta mchem ;-)

Natomiast obecna nazwa Klonowo utrwaliła się od roku 1602 i obowiązuje przez cały czas, z krótką przerwą w czasie drugiej wojny światowej, kiedy to od dnia 25 czerwca 1942 roku obowiązywała urzędowa nazwa „Klonnau”.

Ciekawe czy nazwa wioski pochodzi od klonu ? Okoliczne lasy wszak nie porastają obficie klonami... Największe klony rosną przy drodze z wioski na dworzec kolejowy, ale one zostały posadzone podczas budowy stacji, w końcu XIX wieku...

A może nazwa Clonofczyk pochodzi od jakiegoś nazwiska, podobnie jak nazwa pobliskiego Noska wywodzi się od nazwiska założyciela młyna - Nosska z Dębowa...?

LICZBA MIESZKAŃCÓW

Po przyłączeniu Klonowa do Prus - w wyniku I rozbioru w roku 1772, spis katastralny wykazał 10 gospodarstw domowych. Natomiast w czasie następnego spisu w 1789 roku, odnotowano 13 „ognisk domowych”, ale już w 1820 roku liczba „ognisk” znowu zmalała i wynosiła 11 gospodarstw z 74 mieszkańcami.

W roku1905 zamieszkiwało 171 mieszkańców a w pięć lat później - w 1910 roku - spisano o jednego „klonowiaka” więcej, bo liczba mieszkańców wynosiła 172.

Do końca XIX wieku, to jest do czasu wybudowania stacji kolejowej i tartaku, Klonowo występowało jako pojedyncza wieś przyporządkowana administracyjnie do Lidzbarka, i do lidzbarskich parafii, do których należeli klonowscy katolicy i luteranie.

W spisie mieszkańców z 1905 roku, oprócz wsi Klonowo - ujęto jeszcze trzy - położone w niewielkiej odległości osady, przynależne administracyjnie do Bryńska a parafialnie do Lidzbarka (luteranie) i Górzna (katolicy):

Klonowo  Bahnof (dworzec) - 3 mieszkańców,

Klonowo  Seagewerke (tartak) - 31 mieszkańców,

Klonowo  Walderbeiterhaus (gajówka) - 9 mieszkańców.

Dzisiaj te "osady" są pojedynczymi budynkami lub zagrodami, stanowiącymi jednolitą wieś.
W 1945 roku, po zakończeniu II wojny światowej wieś liczyła 389 mieszkańców.

Obecnie (stan na dzień 31.XII. 2011 r.) we wsi Klonowo zamieszkuje 305 mieszkańców.